سیاست خارجی هند در قرن 21
سیاست خارجی هند در قرن 21، در تلاش برای ایجاد محیطی توانمند در همسایگی و جهان حاکم بوده است که این امر اجازه می دهد اقتصاد کشور رشد کند، جامعه ی آن توسعه یابد، و قدرت نرم آن شکوفا شود – زیرا این کشور با 1.3 میلیارد نفر جمعیت، در جست و جوی جای گاه شایسته ی خود در تجارت ملت ها است. پس از گذشت تقریبا سه دهه از اصلاحات انجام گرفته و گشایش در ها به سوی دنیای بیرون، هند با چالش های جدیدی در برابر امنیت خود رو به رو شده و نیاز مند یک افزایش جریان سرمایه، فن آوری، ایده های نوین و نوآوری برای شتاب تحول می باشد. افزایش سطح تجارت، گردش کار و فن آوری، در یک جهان به طور فزاینده ای به هم پیوسته، این اطمینان را می دهد که هند نیازمند افزایش امنیت برای منابع انرژِی خود، کسب منابع طبیعی حیاتی برای توسعه، حفظ و نگهداری خطوط ارتباطی دریای آزاد، جست و جوی فرصت های تجارت و سرمایه گذاری در خارج از کشور، و در عین حال، گشودن در های خود برای دنیای خارج بوده، و باید از طریق مؤسسات چند جانبه برای تأمین نظم مبتنی بر قوانین و آزاد سازی رژیم تجارت و سرمایه گذاری تلاش کند.
دهه گذشته شاهد بود که جهان در حال تغییر ویژگی های خود می باشد – تسلط تنها ابر قدرت – ایالات متحده امریکا، با توزیع جدید قدرت در سیستم بین المللی به چالش کشیده شده، و چین به عنوان یک رقیب برای تسلط ایالات متحده، بر پا خاسته است. مناطق جدید در گیری مبتنی بر تسلط بر فن آوری و امکان توسعه تشریحی بر قدرت های هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، یادگیری ماشین و روباتیک حتی با موضوع تغییرات آب و هوایی ، نا امنی غذایی و تهدید تروریسم برای ایجاد اختلال در پیشرفت بشریت می باشند.
هند همیشه بر همسایگان و حاشیه های نزدیک خود متمرکز شده تا بتواند محیطی پایدار برای رشد و توسعه ی خود ایجاد کند. به ویژه آسیای جنوبی که از جایگاه ویژه ای در سیاست خارجی هند برخوردار است. هند در تلاش است تا روابط قدرتمند تری با سریلانکا، بنگلادش، بوتان، نپال، میانمار، مالدیو و پاکستان برقرار کند. هند همچنین در تلاش است تا تعادل را در روابط خود با چین حفظ کند. در جبهه دو جانبه، پس از نشست اجلاس دو رهبری در سال گذشته، ایستادگی دوکلام با چین کنار گذاشته شده، و بنابراین به احتمال زیاد، روند یافتن سازگاری همکاری با چین ادامه خواهد یافت.
در چند سال گذشته، شاهد تجدید روابط با آسه آن (انجمن ملل جنوب شرقی آسیا) با تمرکز ویژه بر پروژه های اتصال؛ شامل پروژه های فیزیکی، دیجیتالی و فرهنگی بوده ایم. روابط دفاعی هند با سنگاپور، ویتنام، مالزی، اندونزی و فیلیپین شاهد توسعه و پیشرفت قابل ملاحظه ای بوده است. مفهوم هند – اقیانوس آرام قادر به کسب ارز شده و کواد به عنوان یک گروه بندی غیر رسمی شامل ایالات متحده، ژاپن، استرالیا و هند به وجود آمد؛ دموکراسی های هم اندیشی که مایل به حفظ حاکمیت قانون، آزادی ناوبری و عبور امن هواپیماها بر فراز مناطق، و صلح و ثبات در منطقه هستند. تعریف هند از ترکیب هند – اقیانوس آرام، با مفهوم ASEAN مصادف است؛ این که هند – اقیانوس آرام یک مفهوم مشمول است، به دنبال عقب راندن هیچ کشوری به نفع دیگری نبوده، این که آسه آن در مرکز این مفهوم باقی مانده، و این که به دنبال ترتیبات همکاری برای توسعه و رونق همه مردم منطقه می باشد. روابط هند با آسه آن، به طور پیوسته پیشرفت کرده و هند قادر بوده پیوند مجموعه ای از ترتیبات را در زمینه آگاهی از حوزه دریایی مدیریت کند. هند به همراه آسه آن، چین، استرالیا، نیوزیلند، ژاپن و کره ی جنوبی نیز در حال حاضر مشغول مذاکره درباره تفاهم نامه ی مشارکت درهمکاری های اقتصادی جامع منطقه ای (RCEP) هستند که در صورتی که با موفقیت به نتیجه برسد، زمینه ی یک توسعه ی به مفهوم واقعی کلمه، گسترده، در منطقه خواهد بود.
مشارکت بین هند و افریقا جهت دست یابی به قله های بالاتر بر مبنای 10 اصول راهنمایی که توسط نخست وزیر نارندرا مودی ترسیم شده اند، در مسیر خود قرار دارد. هند، در همسایگی گسترده خود با غرب، دارای سهام زیادی از منابع انرژی، هفت میلیون مهاجر که در آن جا زندگی و کار می کنند، و پیوند های تجاری، سرمایه گذاری و امنیتی با منطقه است که همه اوج طغیان را از نظر گذرانده اند. هند سهم حیاتی در برقراری و حفظ ثبات منطقه داشته و بنابراین، نسبت به تشدید درگیری بین ایالات متحده امریکا و ایران محتاط است، که می تواند به طور مستقیم، امنیت انرژی و اتصالات کشور با ملت های آسیای میانه را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر حاشیه ی هند، این کشور همچنین حلقه های ارتباط خود را با آغار ارتباط با آسیای میانه، گسترش داده، جایی که هم اکنون در سازمان همکاری شانگهای (SCO) شرکت کننده ای فعال بوده، و در حال تلاش برای دستیابی به توافق اقتصادی با جامعه اوراسیا؛ اروپا است که طی آن، روابط نزدیکی با کشورهایی مانند آلمان، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، انگلیس و غیره ایجاد کرده؛ و نیز ارتباط با امریکای لاتین که موجب شکوفا شدن تجارت و سرمایه گذاری بوده، و منابع طبیعی را نیز تبدیل به حوزه ی جدید همکاری کرده است. روسیه همچنان یک شریک دفاعی قابل اعتماد و دیرینه است اما به دنبال اجلاس سرانی که سال گذشته در سوچی بین دو رهبری برگزار شد، هر دو طرف در حال کاوش برای یافتن راه های جدید جهت تقویت همکاری های اقتصادی هستند. روابط با اسرائیل، کره ی جنوبی و استرالیا نیز شاهد توسعه چشم گیر بوده است. رابطه ی هند با ایالات متحده امریکا، در قالب ویژگی های چند برداری تصور شده است. دفاع، علم و دانش و فن آوری، روابط مردمی و همچنین تجارت و سرمایه گذاری، همه و همه تبدیل به ستون های اساسی این رابطه شده اند.
در عرصه چند جانبه، هند برای عضویت دائمی در شورای امنیت سازمان ملل متحد تلاش خواهد کرد، که بر اساس سهم خود در عملیات صلح، رکورد پشتیبانی از امنیت و صلح بین المللی، و نیز به خاطر جمعیت عظیم اش، شایستگی آن را دارد. هند به عنوان سلحشور تغییرات آب و هوا، انرژی پاک و نیز پیشران اتحاد بین المللی خورشیدی ظاهر شده است. جهت توسعه ی اقتصاد آبی در منطقه، این کشور با سازمان های منطقه ای مانند انجمن حاشیه اقیانوس هند (IORA) همکاری کرده، و همیشه در زمینه مبارزه با تروریسم، به دفاع از یک کنوانسیون جامع در سطح بین المللی پرداخته است. این کشور رهبری اصلاحات در مدیریت جهانی را به عهده گرفته است؛ خواه در سازمان ملل متحد، موسسات مالی بین المللی، و یا جی 20، و با تمام وجود برای برگزاری جی 20 سال 2022 آماده است. در تجزیه و تحلیل نهایی، سیاست خارجی هند بر اساس الزامات حوزه های انتخابی داخلی آن، برنامه هایش برای توسعه و تمایلش برای ایجاد فن اوری و سرمایه برای پیشرفت اقتصادی وعلمی، شکل گرفته است.