کوکی در سنت

کوکی در سنت

پارسی گارا (Gara) یک سبک گلدوزی منحصر به فرد است که توسط جامعه زرتشتیان هند به اوج شکوفایی خود رسیده است. به گفته اشدین ز لیلاووالا ,(Ashdeen Z Lilaowala) طراح پارچه ای که برنده جوایزمتعددی بوده است، ساری ‌هایی که از هنرهای الهام گرفته از گیاهان و جانوران تزئین شده ‌اند، امروزه به عنوان یک میرااث در نظر گرفته می ‌شوند و این هنر مجددا در حال احیا است

وقتی اکثر مردم برای اولین بار الگوهای واقع گرایانه الهام گرفته شده از طبیعت در گلدوزی به سبک پارسی گارا را می بینند، تحت تاثیر زیبایی، ظرافت و هنر آن قرار می گیرند. با این حال، آنها نمی توانند هویت جغرافیایی، فرهنگی و قومی را به آن اختصاص دهند. دلیل این امر را در می توان در چگونگی پیدایش سبک پارسی گارا یافت که بیانگر مسیری است که جامعه زرتشتی هند پشت سر گذاشته است. پارسی ها زرتشتیانی هستند که در قرن هفتم میلادی از ایران به هند مهاجرت کردند. جامعه کوچک آنها به گجرات رسید و در امتداد ساحل غربی هند مستقر شد. گلدوزی سبک پارسی گارا محصول جانبی تجارت و سفرهای این جامعه است؛ تلفیقی از سنت های نساجی از سراسر جهان.

داستان خواستگاه

در اوایل قرن نوزدهم، بازرگانان پارسی شروع به سفر به خاور دور، و تجارت در چین و هنگ کنگ کردند. آنها تریاک و پنبه را که در چین با چای مبادله می شد از هند با خود حمل می کردند .هنگام بازگشت از طریق دریا، این بازرگانان صنایع دستی زیبای چینی، از جمله مورد علاقه ترین آنها، یعنی پارچه های گلدوزی شده را با خود آوردند. افسانه ها حاکی از آن است که یک تاجر پارسی در کانتون، از تماشای صنعتگرانی که تصاویر واقعی گیاهان و جانوران را روی پارچه گلدوزی می کردند، چنان مجذوب شد که دستور اجرای این طرح بر روی پارچه ابریشمی به طول 5.48 متر ( شش یارد) را داد و آن را به عنوان ساری برای همسرش که در هند بود برد. درابتدا، پارچه های تزئین شده که از چین می آمدند به طور کامل، از لبه تا لبه، با الگوهای گلدوزی شده پوشانده می شدند. اما به تدریج، طرح ها برای تطبیق با الگوی ساری با ایجاد حاشیه ‌ها و فضاهای خالی برای تو زدن، تغییر یافت. به آرامی، زنان پارسی در هند نیز شروع به یادگیری تکنیک های گلدوزی کردند و نقوش، رنگ‌ها و ظریف کاری های هندی به گارا راه یافتند. جامعه پارسی که در بمبئی (مومبای کنونی) مستقر شده بودند، حالا ثروتمند شده و می خواستند لباس هایشان نیز نشانگر این مسئله باشد. بنابراین، آنها گارا ها را به عنوان مشخصه ظاهری خود انتخاب کردند.

زیبایی شناسی منحصر به فرد

طرح‌های سنتی پارسی گارا شامل طرحهای محبوب کاندا پاپتا (پیاز و سیب ‌زمینی)، مارگا مارگی (خروس و مرغ) وچینا چینی است که در برگیرنده مجموعه ‌ای از نقوش وام ‌گرفته از واژگان چینی، از جمله پاگودا، اژدها، مردان و زنان است. برخی از نقوش گیاهی و جانوری که نشان دهنده احترام زرتشتیان به طبیعت است نیز محبوب هستند. این نقش ها شامل گل صد تومانی، گل رز، گل داوودی، نیلوفر آبی که به عنوان گیاهی رونده ارائه می شود، داربست و باغ های غنی می باشد. نقوش بامبو که از منسوجات چینی به عاریت گرفته شده اند نیز بسیار پر طرفدار هستند. و پروانه ها نیز همینطور. ترکیبی از موجودات واقعی و خارق ‌العاده، از جمله پرندگان بهشتی، درناها، ققنوس ها، طاووس ها، ماهیها و اژدها پارچه ‌های پارسی گارا را زینت می بخشند. یک نقش جالب دیگر استفاده شده قارچ های مقدس در مکاتب چینی هستند. در حین این که پارسیانی که به سفرهای زیادی رفته بودند با مفاهیم زیبایی ‌شناسی اروپایی آشنا شدند، تزییناتی مثل گوش ماهی، پاپیون و روبان به گارا ها راه پیدا کرده و رنگ‌ها و ترکیب‌های رنگی زیبای اروپایی نیز به همین ترتیب به این سبک اضافه شدند. پارچه اولیه مورد استفاده برای گاراها سالی گاج نام داشت. امروزه ابریشم، ژرژت، کرپ، توری و دیگر منسوجات سبک تر جایگزین این پارچه شده اند. به ‌طور سنتی، ساری‌های گارا به سبک اولتا پالا پوشیده شده و با بلوزهایی به سبک اروپایی و سودره توری (لباس زیر سنتی پارسی ‌ها که همراه با نخ کوستی یا نخ مقدس پوشیده می شود) ترکیب می شدند.

جادوی دست دوز

در گلدوزی پارسی گارا از دوخت های ساتن، کرول یا آراری و ساقه ای به طور گسترده استفاده می شود. دوخت های تخصصی مانند گره فرانسوی یا کاکا و تکنیک جالی که ازتوری حاشیه لباس الهام گرفته شده نیز مورد استفاده قرار می گیرند. بسته به تراکم کار، کامل کردن ساری گارای پارسی می ‌تواند در حالی که شش تا هشت صنعتگر روی یک قطعه کار می کنند از سه هفته تا دو ماه زمان ببرد. همین کار دستی مشقت بار است که گلدوزی پارسی گارا را متمایز کرده و آن را ارزشمند می کند. این بخشی از سنت گارا است که لبه های گلدوزی شده پر کار را که به طور سنتی به عنوان کور شناخته می شود از ساری قدیمی و آسیب دیده گلدوزی شده به سبک گارا به ساری های جدیدتر منتقل کنند. این ساری ها با دقت نگهداری شده و به عنوان میراث دست به دست می شوند.

زنده نگه داشتن سنت

حتی در میان پارسیان سنتی، گارا به لباسی برای مراسم ویژه تبدیل شده است که در مراسم عروسی، نوجوت (جشن تکلیف زرتشتیان) و دیگر مراسم مورد استفاده قرار می گیرد. نیاز به ایجاد تعادل بین زنده نگه داشتن ماهیت اصلی سنت گلدوزی در حین نوآوری در کاربردها را می توان حس کرد. نمایشگاه‌های مجازی و فیزیکی می ‌توانند نقش مهمی را در آشنا کردن مخاطبان جوان با منسوجات بازی کنند. من و تیمم پارچه ‌ها و رنگ‌های جدیدتری را امتحان کرده ‌ایم تا به این هنر سنتی جلوه ‌ای معاصر بدهیم. ما علاوه بر این، در حال آموزش صنعتگرانی هستیم تا نکات ظریف این گلدوزی را درک کرده و آن را تمرین کنند. قصد ما این است که نه تنها یک میراث نساجی، بلکه در کنار آن، سنت و فرهنگ قدیمی یک جامعه را حفظ کنیم.